Thường xuyên bị đau đầu, anh An luôn “thủ sẵn” hai vỉ paracetamol trong túi, không ngờ thói quen này khiến anh phải nhập viện vì ngộ độc thuốc.
Anh An (30 tuổi, ở Đồng Nai) thường xuyên bị đau đầu, nhất là khi làm việc căng thẳng, phải suy nghĩ nhiều, hay lúc thời tiết thay đổi, nắng mưa đột ngột. Anh đi khám được bác sĩ kê toa thuốc, uống thì giảm đau song ngưng thuốc bệnh đau đầu lại tái phát. Sau đó anh không đến bác sĩ nữa mà cứ mỗi lần đau đầu là uống 2-3 viên paracetamol, hết thuốc thì ra nhà thuốc mua. Đây là thuốc giảm đau được bán phổ biến, không cần theo toa.
Sau nhiều lần dùng thuốc như vậy, anh mệt mỏi, buồn nôn, chán ăn… kéo dài, đi khám được bác sĩ chẩn đoán “ngộ độc do dùng paracetamol quá liều”, phải nhập viện điều trị. “Sau đó tôi sợ, chẳng dám uống thuốc bất cẩn như vậy nữa”, anh An nói.
Cũng thuộc trường hợp không thể thiếu thuốc giảm đau, Hân (35 tuổi, ngụ TP HCM) làm công nhân ở nhà máy, thường xuyên tăng ca nên hay bị đau đầu và đau mỏi vai gáy. Cơn đau càng trầm trọng hơn mỗi khi chị căng thẳng hay ngủ không đúng giờ, ngủ ít. Chị Hân không có thời gian đến bệnh viện chờ khám, một phần vì nghĩ đây là “căn bệnh phổ biến, ai cũng mắc phải, cần gì phải tốn kém” nên tự mua thuốc paracetamol uống. Chị luôn có sẵn vỉ thuốc paracetamol trong túi xách, mỗi khi đau đầu hay đau bất cứ vùng nào trên cơ thể lại uống 1-2 viên.
Uống liên tục paracetamol, thỉnh thoảng chị cảm thấy mệt mỏi, chóng mặt, buồn nôn, nhưng ngưng thuốc thì không chịu được cơn đau đầu, đau vai nên chị lại sử dụng tiếp. Mới đây chị phải nhập viện do ngộ độc paracetamol, bác sĩ cho biết chị dùng thuốc quá liều.
Chuyên gia dược học Nguyễn Hữu Đức, từng là giảng viên chính bộ môn Dược, Đại học Y dược TP HCM, cho biết paracetamol (còn gọi acetaminophen) là hoạt chất được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) công nhận, có tác dụng hạ sốt, giảm đau, ít phản ứng phụ và ít tương tác với các thuốc khác. Hiện có nhiều nhãn hiệu thuốc giảm đau chứa hoạt chất paracetamol. Bác sĩ khuyến cáo người dùng chọn nhãn hiệu thuốc có uy tín, quy cách đóng gói bao bì đạt chuẩn, giúp bảo quản và đảm bảo chất lượng viên thuốc.
“Mặt khác, cần lưu ý hạn sử dụng và dùng theo đúng liều lượng cho phép”, bác sĩ Đức nhắc nhở. Người bệnh về gan hay thận nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng. Ngoài ra, mọi người cần thận trọng khi dùng chung các loại thuốc khác cùng có thành phần paracetamol, tránh nguy cơ dẫn đến quá liều, có thể nguy hiểm tính mạng.
Tháng 8/2021, khi hai F0 điều trị tại nhà bị ngộ độc paracetamol do dùng quá liều, bác sĩ Nguyễn Tiến Dũng, Trưởng khoa Hồi sức Tích cực – Chống độc, Bệnh viện Kiến An, Hải Phòng, khuyến cáo triệu chứng chung của người ngộ độc paracetamol là mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn, nôn nhiều; đau bụng hạ sườn bên phải; da vàng, mắt vàng; tê bì, xuất hiện đám mảng bầm tụ máu (xuất huyết) dưới da dù không có tiền sử chấn thương… Nặng hơn là có dấu hiệu rối loạn ý thức như chậm chạp, li bì, hôn mê…
Dược sĩ Tạ Thanh Sơn, tốt nghiệp tiến sĩ tại Viện công nghệ dược sinh học, Đại học Marburg (Đức), nói rằng thuốc giảm đau không phải lúc nào cũng có tác dụng tốt. Uống thuốc giảm đau thường xuyên, không kiểm soát có thể dẫn đến tổn thương gan, thận và nhiều tác dụng phụ khác. Ngoài ra, loại thuốc này có thể khiến bệnh nhân bị phụ thuộc.
Bên cạnh đó, sử dụng thuốc giảm đau vô tội vạ có thể dẫn đến các phản ứng dị ứng, loét dạ dày, các vấn đề về thận, gan hoặc tim mạch… Các chuyên gia ước tính trên 10% trường hợp bệnh nhân có vấn đề về thận và phải lọc máu là do sử dụng thuốc giảm đau không phù hợp. Thậm chí, sử dụng thuốc giảm đau thường xuyên còn gây ra những cơn đau mạn tính, như đau đầu do thuốc giảm đau – được cho là nguyên nhân của hơn 5% tổng số cơn đau đầu.
Dược sĩ Sơn khuyến cáo lưu ý uống thuốc theo đúng chỉ định. Trong mọi trường hợp, không nên thay đổi liều lượng hoặc khoảng cách giữa các liều lượng mà không có bác sĩ tư vấn. “Sử dụng thuốc giảm đau lâu dài nếu nó giảm được ít nhất 1/3 cơn đau của bạn, và hãy thảo luận với bác sĩ điều trị nếu thuốc không giúp kiểm soát hiệu quả cơn đau”, dược sĩ Sơn khuyên.
Thay vì lạm dụng thuốc giảm đau, các bác sĩ khuyến cáo mọi người nên ăn uống lành mạnh, biết cách đối phó với căng thẳng, vận động và tập thể dục đầy đủ, duy trì các mối quan hệ xã hội để giảm nguy cơ phụ thuộc thuốc và nâng cao chất lượng cuộc sống
